Parafia św. Rocha

Informacje o parafii

Liczba katolików: 10200

Do parafii należą:

ulice Białegostoku: Abramowicza, Angielska (nieparzyste 1-21, parzyste 2-26), Artyleryjska, Bema (parzyste 18-56), Bohaterów Getta, Bohaterów Monte Cassino, Botaniczna, Brukowa, Ciechanowska, Czarna, Częstochowska, Czysta, Dąbrowskiego, Grajewska, Grochowa, Grunwaldzka, Jasna, Kalinowskiego (6-8), Kielecka, Kijowska, Kochanowskiego, Kopernika (parzyste 14?56), Krakowska, Kurpiowska, Lipowa (nieparzyste 31/33-49, parzyste 16-34), Łomżyńska, Marmurowa, św. Mikołaja (12), Młynowa (bloki 62-84, inne domy 7-86), Mohylowska, Ołowiana, Odeska, Al. Piłsudskiego (nieparzyste 3-21, parzyste 2-22), Poleska (nieparzyste 51-85), Proletariacka, Przejazd, św. Rocha, Sosnowa, Sosnowskiego, Stołeczna, Sukienna, Szczuczyńska, Toruńska Warecka, Witebska, Włókiennicza, Wyszyńskiego, Żabia, Żółta, Żytnia.

Rys historyczny:

Parafię erygował 20 maja 1925 r. biskup wileński Jerzy Matulewicz, który wcześniej, 9 lutego 1925 r. mianował proboszczem przyszłej parafii ks. Adama Abramowicza.
Dotąd na terenie Białegostoku istniała tylko jedna parafia, gdyż władze carskie nie pozwalały na tworzenie następnych, mimo że miasto rozwijało się w szybkim tempie i liczba ludności rosła. Myśl budowy kościoła na wzgórzu św. Rocha, gdzie znajdowała się kaplica pod tym wezwaniem, zbudowana przez Jana Klemensa Branickiego w 1750 r. pojawiała się już w zamiarach białostoczan od połowy XIX w. Idea ta odżyła po roku 1915 podczas okupacji miasta przez wojska niemieckie. Wiadomo, że w 1918 r., gdy dziekan białostocki, ks. Antoni Songajło przekazywał parafię białostocką ks. Lucjanowi Chaleckiemu, przekazał mu także środki finansowe zebrane na budowę kościoła św. Rocha.
Sprawa ustanowienia nowej parafii i budowy kościoła nabrała realnych kształtów w 1925 r., kiedy to bp J. Matulewicz mianował ks. Adama Abramowicza, na jego własną prośbę, proboszczem powołanej wkrótce do życia parafii św. Rocha. Otrzymał on trudne zadanie zorganizowania drugiej parafii w Białymstoku i budowy kościoła przy kaplicy św. Rocha na nieczynnym od lat cmentarzu grzebalnym. Po przybyciu do Białegostoku rozpoczął energiczne przygotowania do realizacji tego dzieła. W 1926 r. rozebrano kaplicę cmentarną i wzniesiono kaplicę tymczasową. W tym samym roku na łamach czasopisma ?Architektura i Budownictwo? ogłoszono konkurs na projekt świątyni. Spośród ponad 70 prac jury przyznało pierwszą nagrodę projektowi, który przedstawiał modernistyczną świątynię o kształtach geometrycznych. Propozycja nie znalazła akceptacji inwestora i w drugim etapie konkursu ks. Abramowicz wybrał do realizacji projekt profesora Politechniki Warszawskiej inż. arch. Oskara Sosnowskiego, który wcześniej projektował mu kościół w Goniądzu. Księdzu Proboszczowi przypadła do gustu zaproponowana koncepcja ideowo-architektoniczna. Projekt świątyni łączył ideę Matki Boskiej jako "Gwiazdy Zarannej", wezwania z Litanii Loretańskiej z nowatorskimi formami architektonicznymi. Nowy kościół miał być pomnikiem wdzięczności Bogu za odzyskanie przez Polskę niepodległości.
Prace budowlane przy kościele rozpoczęto w 1927 r. Sprawom budowy świątyni, a także integracji parafian służyło, wydawane od 1929 r., czasopismo parafialne "Jutrzenka Białostocka". W 1935 r. zakończono budowę kopuły nad nawą centralną, a w roku następnym ukończono prace przy wznoszeniu 78-metrowej wieży.
Równolegle ze świątynią budowano też duży dom parafialny, w którym planowano umieścić także dom opieki dla ludzi starszych. Do wybuchu II wojny światowej kościół jeszcze nie był gotowy.
Podczas okupacji sowieckiej, w 1940 r., aby uchronić kościół przed przeznaczeniem go na cele świeckie, ks. A. Abramowicz przeniósł do niego nabożeństwa parafialne. Mimo że, proboszcz, ks. Abramowicz, był parokrotnie więziony i omal nie został rozstrzelany w niedoszłej egzekucji, niemal przez całą wojnę przy świątyni trwały prace budowlane. Kierownikiem budowy do 1945 r. był inż. K. Straszak, a następnie inż. arch. Stanisław Bukowski. Wkrótce po zakończeniu działań wojennych świątynię w stanie surowym konsekrował abp Romuald Jałbrzykowski 18 sierpnia 1946 r.
Budowla reprezentująca nurt ekspresyjno-modernistyczny z elementami dekoracyjnymi jest zaliczana do najlepszych polskich i europejskich obiektów architektonicznych okresu międzywojennego. Należy ona do grupy świątyń, w których po raz pierwszy na szeroką skalę zastosowano technologię żelbetu. Kościół został osadzony na zamknięciu głównej ulicy, stanowiąc równocześnie główną dominantę wysokościową w przestrzeni miasta. Założono go na ośmiobocznym rzucie centralnym. Znaczącym elementem jest strzelista, ażurowa wieża. Wnętrze przykryte jest szklaną kopułą z witrażami. Ozdobą ścian i sklepień są motywy kryształowe, powtarzane wielokrotnie w późniejszych realizacjach.
Wnętrze kościoła odnowiono w 1990 r., później odremontowano wieżę. W 2008 r. z inicjatywy nowego proboszcza, ks. Tadeusza Żdanuka i przy jego zaangażowaniu rozpoczęto gruntowną renowację świątyni i jej otoczenia. Wykonano remont wałów i krużganków, utwardzono kostką granitową teren wokół kościoła, uporządkowano teren wokół wałów, w świątyni wymieniono wszystkie okna na aluminiowe z obróbką blacharską. Ponadto dokonano generalnego remontu kaplic: Matki Boskiej Ostrobramskiej i św. Rocha. Przeprowadzono gruntowną przebudowę prezbiterium, montując stalle i dając głównemu ołtarzowi nową, dębową nastawę oraz nową polichromię. Na ściany od strony zewnętrznej nałożono nowe tynki renowacyjne, dokonano remontu wnętrza wieży i jej strony zewnętrznej. Gruntownie odremontowano pomieszczenia dawnych sal katechetycznych pod wałami, w których aktualnie funkcjonuje Katolicka Szkoła Podstawowa im. Ks. Franciszka Blachnickiego. Prace renowacyjne przy kościele parafialnym trwają nadal i sprawnie zmierzają ku finalizacji.

Kaplice na terenie parafii:
Kaplica Zgromadzenia Sióstr Misjonarek św. Rodziny w domu zakonnym przy ul. Stołecznej 5, pod wezwaniem bł. Bolesławy Marii Lament. Msza św.: niedziela godz. 9.00, w dni powszednie godz. 7.00.
Kaplica akademicka w kościele parafialnym nad zakrystią, pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej.
Kaplica Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek od Cierpiących w Domu Pomocy Społecznej przy ul. Proletariackiej 8, pod wezwaniem św. Józefa. Msza św.: niedziela godz. 18.00.
Kaplica na plebanii pw. Świętego Krzyża

Domy zakonne na terenie parafii:
Zgromadzenie Sióstr Misjonarek św. Rodziny, ul. Ks. A. Abramowicza 1, 15-872 Białystok, tel. 85-652-02-69
Zgromadzenie Sióstr Misjonarek św. Rodziny, ul. Stołeczna 5, 15-879 Białystok, tel. 85-742-59-83
Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek od Cierpiących, ul. Proletariacka 8, 15-448 Białystok, tel. 85-652-40-97