Parafia Bożego Ciała

Informacje o parafii

Liczba katolików: 1150

Do parafii należą:
miejscowości: Suraż, Zawyki 5 km, Zawyki Ferma 4 km.

Rys historyczny:

Parafia w Surażu należy do najstarszych ośrodków kościelnych na Podlasiu. Dokładna data jej fundacji nie jest znana. Prawdopodobnie fundatorem parafii i pierwszej świątyni był wielki książę litewski Witold pomiędzy 1400 a 1430 r. Pierwsza wzmianka o funkcjonowaniu parafii pochodzi jednak dopiero z 1471 r., gdzie wymieniony jest pleban Maciej, zwany Pieniążkiem. Król Kazimierz Jagiellończyk między 1454 a 1492 r. uposażył ją w dwie włóki ziemi we wsi Uhowo. Następnie 27 października 1501 r. Aleksander Jagiellończyk powiększył beneficjum o kolejne działki w Uhowie i Surażu oraz dziesięcinę i inne pomniejsze nadania.
Kolatorami kościoła w Surażu byli kolejni władcy Polski i Litwy, dlatego beneficjum suraskim zarządzały znane postacie z kręgów dworskich i kościelnych. W pierwszej połowie XVI w. plebanami byli: notariusz wielkoksiążęcy ks. Stanisław Venet, biskup kijowski Franciszek z Lwowa i archidiakon wileński ks. Józef Jasieński. W tym czasie wzniesiono i wyposażono kolejny drewniany kościół w Surażu. Został w nim pochowany biskup Franciszek z Lwowa (zm. 1536). Z parafią związany był także ks. Piotr z Poznania - kanonik wileński i krakowski, lekarz królewski, proboszcz suraski w latach 1560-1578 oraz ks. Stanisław Fogelweder - archidiakon warszawski, sekretarz królewski, proboszcz w Surażu w latach 1583- 1600(?).
Warto zaznaczyć, że na należącym do parafii uroczysku Piszczewo znajdował się kościół, już w XVI-wiecznych źródłach wzmiankowany jako opuszczony i trudno dostępny. Jego relację względem parafii suraskiej i chronologię powstania wyjaśnią być może trwające (2014 r.) badania historyczne i archeologiczne.
Podczas wojen ze Szwecją i Moskwą w połowie XVII w. świątynia suraska i jej filia w Poświętnem zostały obrabowane. Kościół w złym stanie przetrwał do XVIII stulecia. W 1744 r. proboszcz, ks. Andrzej Stanisław Kostka Załuski wzniósł nową świątynię drewnianą wg projektu warszawskiego architekta Jakuba Fontany. Dnia 21 sierpnia 1746 r. kościół konsekrował bp łucki Franciszek Kobielski. W 1872 r. świątynia spłonęła od uderzenia pioruna.
Parafianie rozpoczęli u władz państwowych i kościelnych starania o budowę murowanego kościoła, zaprojektowanego przez architekta Romualda Lenczewskiego. W latach 1874-1876 wzniesiono budynek na planie prostokąta, z dostawioną od frontu trójkondygnacyjną wieżą oraz wydzielonym, zamkniętym półkoliście prezbiterium, po którego bokach znalazły się zakrystia i skarbczyk. Kościół konsekrował 18 listopada 1876 r. dziekan białostocki, ks. Stanisław Lubatyński. Podczas tej uroczystości w ołtarzu głównym świątyni umieszczono otaczaną czcią figurę Chrystusa Nazareńskiego Wykupionego, przywiezioną do Suraża z Kobrynia. W 1915 r. kościół został ostrzelany przez Rosjan, zniszczeniu uległa wieża, sklepienia i elementy wyposażenia, w tym ołtarz główny. Podczas odbudowy w latach 1920-1921 wieża uzyskała obecny kształt. Odremontowaną w międzywojniu świątynię ponownie uszkodził ostrzał artyleryjski podczas II wojny światowej.
Kościół został gruntownie odremontowany w latach 80. XX w. W sąsiedztwie zbudowano budynek katechetyczny, w którym obecnie mieści się dom rekolekcyjny. W 2009 r. zamontowano osłony na witraże w oknach świątyni. W 2010 r. renowacji poddano zabytkowe organy. Ponadto przeprowadzono remont kaplicy ze źródełkiem w Zawykach, przy której wybudowano Drogę Krzyżową (2011 r.). W latach 2012-2013 ukończono nowe ogrodzenie cmentarza przykościelnego oraz wykonano renowację dwóch obrazów z wnętrza świątyni (św. Stanisława Szczepanowskiego i Stygmatyzację św. Franciszka).

Kaplice na terenie parafii:
W Zawykach 7 km od kościoła parafialnego pw. Imienia Maryi, z drewna modrzewiowego, ostatnio rekonstruowana pod nadzorem konserwatora białostockiego. Zbudowana 360 lat temu w stylu barokowym. Była katolicką i posiadali ją unici, po likwidacji unii od 1867 r. prawosławni do 1918 r. Od tego czasu z małym wyjątkiem w latach 1940-41 była i jest katolicką, chociaż stanowiła własność gminy suraskiej. Dopiero w 1990 r. wykupiono ją i jest własnością parafii. Nabożeństwa są odprawiane w każdą niedzielę i święta. Odpust, na który przybywa z okolic nie mniej prawosławnych niż katolików, obchodzony jest w niedzielę po uroczystości Imienia Maryi.

Cmentarz grzebalny:
400 m od kościoła parafialnego, założony w XIX w., pow. 1 ha.