Parafia św. Agnieszki

Informacje o parafii

Liczba katolików: 3000

Do parafii należą:

miejscowości: Goniądz, Białosuknia 8 km, Dawidowizna 2 km, Doły 3 km, Jaski 5 km, Klewianka 6 km, Kosiorki 5 km, Krzecze 7 km, Łazy 2 km, Mirkienniki 3 km, Ołdaki 4 km, Piwowary 6 km, Pyzy 6 km, Smugorówka Goniądzka 9 km, Szafranki 1,5 km, Wójtostwo 2 km, Zyburty 6,5 km.

Rys historyczny:

Parafia w Goniądzu jest jedną z najstarszych, jeżeli nie najstarszą, placówką duszpasterską w Archidiecezji Białostockiej. Jej terytorium, zanim w początkach XV w. weszło w granice Wielkiego Księstwa Litewskiego i diecezji wileńskiej, pozostawało częścią Mazowsza i znajdowało się pod jurysdykcją biskupów płockich. Zachowany materiał archiwalny i ten, będący wynikiem badań archeologicznych, daje dość dowodów na stwierdzenie, że już wówczas istniał tu ośrodek duszpasterski, zapewne w randze parafii bez określonych granic wschodnich.
Lepiej udokumentowane dzieje parafii sięgają początków XV w. Po przejściu Ziemi Goniądzkiej pod władanie litewskie, wielki książę litewski Witold, chcąc zatrzeć tu ślady mazowieckie i poddać nabyte ziemie kościelnej jurysdykcji biskupów wileńskich, ufundował tu (przed 1430 r.) w nowym rynku kościół drewniany pw. Wniebowzięcia NMP, św. Jana Chrzciciela i św. Agnieszki. W 1520 r. wojewoda wileński Mikołaj Radziwiłł utworzył w Goniądzu prepozyturę szpitalną i zbudował drewniany kościół szpitalny pw. Ducha Świętego. Kościół ten pod koniec XVIII w. popadł w ruinę i na początku XIX w. zbudowano z niego kaplicę cmentarną.
W 1521 r. tenże Mikołaj Radziwiłł ustanowił także przy kościele parafialnym Kolegium Mansjonarzy (w podziękowaniu za zwycięstwo pod Orszą i Kropiwną). Kolegium i kościół mansjonarski przestały istnieć w końcu XVII w. Kościoły goniądzkie zostały poważnie uszkodzone podczas potopu szwedzkiego w latach 1655-60. Odbudowano je w 1676 r.
W 1779 r. kościół parafialny spłonął. Nową, również drewnianą świątynię barokową, usytuowano tym razem nieco poza centrum miasta. Na skarpie w południowej jego części wzniósł ją w latach 1779-1780 biskup sufragan przemyski i tytularny proboszcz goniądzki, Antoni Wacław Betański przy finansowym wsparciu Izabeli z Poniatowskich Branickiej. Budowlę zaprojektował nadworny architekt Branickich Jan Sękowski. Świątynia przetrwała półtora wieku, aż do 26 września 1921 r., gdy płomienie pożaru strawiły ją doszczętnie i bezpowrotnie.
Nieco wcześniej, bo w 1907 r. ks. Jan Wojdyłowski, proboszcz goniądzki wybudował na cmentarzu grzebalnym murowaną kaplicę neogotycką. Jeszcze przed I wojną światową proboszcz zabiegał o postawienie nowego kościoła parafialnego. W 1914 r. został nawet zatwierdzony projekt neogotyckiej świątyni dla Goniądza, sporządzony przez arch. prof. Józefa Piusa Dziekońskiego. Obecnie istniejący kościół w rodzimym tzw. polskim stylu dworkowym, z neorenesansowym wyposażeniem wybudował ks. Adam Abramowicz w latach 1922-24 z materiału pozyskanego z rozbieranych właśnie carskich koszar wojskowych w Downarach i Hornostajach. Projekt świątyni wykonał arch. prof. Oskar Sosnowski. Konsekracji okazałej świątyni dokonał 14 września 1924 r. bp wileński Jerzy Matulewicz. Latem 1944 r. cofający się Niemcy zburzyli wieże kościoła. W wyniku eksplozji cała budowla została poważnie uszkodzona. Po rozebraniu popękanych sklepień i ścian zewnętrznych kościół odbudowano. Zasadnicze prace wykonano w latach 1949-1955, a organizował je, przy ogromnym zaangażowaniu zubożałych parafian proboszcz, ks. Antoni Warpechowski. Przez lata komunizmu z trudem udało się mu obronić stan posiadania parafii i utrzymać kościół i plebanię, podobnie jak jego następcy, ks. Maurycemu Wysockiemu.
Dopiero w latach 1990-95 z inicjatywy nowego proboszcza, ks. Tadeusza Sołowieja przeprowadzono gruntowny remont dachu kościoła, przykrywając go blachą miedzianą, przebudowano prezbiterium, dając marmurową posadzkę, wyposażając w marmurowy ołtarz, stylowe stalle i konfesjonały. Poważnym wyzwaniem finansowym była gruntowna konserwacja ołtarza wielkiego. By wydobyć niepowtarzalne walory architektoniczne świątyni, dokonano jej zewnętrznej iluminacji po wcześniejszym gruntownym remoncie całej elewacji. W międzyczasie odnowiono kaplicę cmentarną pw. Ducha Świętego i kaplicę św. Floriana, odrestaurowano i zmodernizowano plebanię i dom parafialny.
Następca ks. T. Sołowieja, ks. Grzegorz Pigiel kontynuuje prace nad porządkowaniem placu wokół kościoła i otoczenia plebanii.

Kaplice na terenie parafii:

• Na cmentarzu grzebalnym pw. Ducha Świętego, murowana z żółtej cegły, w stylu neogotyckim, zbudowana w 1907 r. przez ks. kan. Jana Wojdyłowskiego. Nabożeństwa są odprawiane na: Wszystkich Świętych, Dzień Zaduszny, trzeci dzień Wielkanocy, drugi dzień Zielonych Świąt (Matki Kościoła).
• Kaplica św. Floriana w Goniądzu, murowana, zbudowana w XVIII w. Odprawiana jest Msza święta w dzień św. Floriana ? dla strażaków.
• Kaplica w domu zakonnym Zgromadzenia Sióstr Służek NMP Niepokalanej, ul. Szpitalna 20, 19-226 Goniądz.

Cmentarz grzebalny:
500 m od kościoła parafialnego, założony w 1804 r., pow. 2 ha.

Domy zakonne na terenie parafii:
Zgromadzenie Sióstr Służeki NMP Niepokalanej, ul. Szpitalna 20, Goniądz