Konferencja naukowa w 90. rocznicę utworzenia wileńskiej prowincji kościelnej

Z okazji przypadającej w październiku 90. rocznicy utworzenia wileńskiej prowincji kościelnej, Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku wraz z Archiwum i Muzeum Archidiecezjalnym oraz Stowarzyszeniem Kulturalnym Collegium Suprasliense zapraszają na wykład abp. prof. dr. hab. Edwarda Ozorowskiego, Metropolity Białostockiego pt. "Historia Kościoła a eklezjologia", który odbędzie się w niedzielę 18 października 2015 r. o godz. 15.30 w Centrum Wystawienniczo-Konferencyjnym Archidiecezji Białostockiej (Białystok, ul. Kościelna 1A).

Wykład zainauguruje obrady międzynarodowej konferencji naukowej "Od Vixdum Poloniae unitas do Totus Tuus Poloniae populus. Wileńska prowincja kościelna w latach 1925-1992", poświęconej dziejom Kościoła na obecnym pograniczu polsko-litewsko-białoruskim.

Podczas konferencji, która odbywać się będzie w dniach 19-21 października, referaty wygłosi siedemnastu historyków Kościoła z Białorusi, Litwy i Polski.

Szczegółowy program konferencji dostępny jest na stronie internetowej Instytutu Pamięci Narodowej.

Wstęp na obrady wolny!

Przed 90. laty, papież Pius XI bullą "Vixdum Poloniae unitas" z 25 października 1925 r. ustalił nowy kształt administracyjny polskiego Kościoła, dostosowując organizację terytorialną do granic odrodzonego państwa. Na mocy tego dokumentu powstała również wileńska prowincja kościelna złożona z metropolitalnej archidiecezji wileńskiej oraz dwóch diecezji sufraganalnych, łomżyńskiej i pińskiej. Po kilkunastu latach stabilnego funkcjonowania, druga wojna światowa, kolejne okupacje, akcje eksterminacyjne, deportacje, całkowicie zdezorganizowały życie Kościoła.
Zmieniły się granice państw, ustrój polityczny, do przemieszczenia się zmuszone zostały setki tysięcy osób. Powojenna realizacja postanowień jałtańskich sprawiła, iż prowincja - wcześniej w całości leżąca w Rzeczypospolitej - została podzielona granicą polsko-sowiecką, a na terenie ZSRS granicą między republikami, białoruską i litewską. Przeważająca część archidiecezji wileńskiej znalazła się na sowieckiej Białorusi, mniejsze w LSRS i w rządzonej przez komunistów Polsce. W granice powojennej Polski trafiła niemal cała diecezja łomżyńska. Z diecezji pińskiej, po stronie polskiej pozostał jedynie niewielki skrawek, reszta została w BSRS.
Zakończenie działań wojennych nie przyniosło zatem normalizacji lokalnemu Kościołowi. Przeciwnie, dla rozerwanej granicami metropolii rozpoczął się trwający kilkadziesiąt lat okres "prowizorium" administracyjnego. Upadek Związku Sowieckiego otworzył drogę do normalizacji także w zakresie organizacji struktur kościelnych w niepodległych już państwach - Białorusi, Litwie i Polsce. Ostatnim etapem tego procesu była bulla Jana Pawła II "Totus Tuus Poloniae populus" z 25 marca 1992 r., nadająca nowy kształt administracyjny Kościołowi w Polsce.